W takich sytuacjach jednym z rozwiązań może stać się Kontrakt Domowy – czyli wspólnie ustalony z dzieckiem sposób pracy nad poprawą pewnego aspektu jego funkcjonowania.
Jak tworzyć kontrakt?
1. Wybierz jedno, maksymalnie dwa zachowania do zmiany
Decydujemy nad którym zachowaniem dziecka chcemy pracować. Ważne, aby nie było to coś bardzo trudnego, tak by doświadczenie zmiany na lepsze stało się źródłem satysfakcji i dumy tak dla dziecka jak dla rodzica. Przykładowo wyobraźmy sobie, że chodzi o codzienne mycie zębów.
UWAGA: Wybierz takie zachowanie, przy którego realizacji możesz być obecny_a. Czyli np. zachowanie domu, a nie w szkole, nie kiedy jesteś w pracy itd.
2. Określ na wymierne wskaźniki pozytywnego zachowania
Odpowiedz sobie na pytania: Po czym poznacie z dzieckiem, że zadanie zostało wykonane? Na czym Ci przede wszystkim zależy? Jaką umiejętność chcesz pomóc dziecku wykształcić? W przypadku mycia zębów może być to samo umycie, albo umycie ich samodzielnie, albo prawidłowo przez dwie minuty, albo bez przypominania mamy/taty lub kombinacja powyższych.
UWAGA: Jeśli w domu mieszka więcej niż jedno dziecko, warto wprowadzić kontralt dla każdego z nich, przy czym niekoniecznie na to samo zachowanie.
3. Ustal sposób punktowania i stwórz tablicę punktową oraz żetony
Za każde pozytywne wykonanie działania przyznaj punkt. Wiele korzyści przynosi stworzenie z dzieckiem tablicy z punktacją, którą wieszamy w widocznym miejscu.
Punkty mogą przybrać kształt wyciętych z papieru wagoników (dla fana pociągu), flag państwa (dla pasjonatki geografii), czy czegokolwiek, co dziecko lubi i co je cieszy. Oczywiście świetnie gdyby wykonało je samo lub z Twoją pomocą.
Przyjmijmy, że naszym celem jest nauczenie dziecka pamiętania nawyku mycia zębów wieczorem. Możemy ustalić, że za każde samodzielne umycie zębów otrzyma jeden żeton, który umieścimy na tablicy.
UWAGA: raz przyznanego żetonu NIGDY nie odbieramy – nawet jeśli dziecko w kolejnych dniach nie będzie przestrzegać umowy. W takiej sytuacji po prostu nie otrzyma kolejnych żetonów.
4. Ustal z dzieckiem pulę nagród i nagród specjalnych
Nagroda to coś na co dziecko wymienia zdobyte żetony na koniec tygodnia. Najlepszym rodzajem nagród są nagrody relacyjne (niematerialne, nie pieniądze), a zatem przykładowo: czas spędzony z rodzicem, wspólne wyjście, wybór gry planszowej, czy sposobu spędzenia wieczoru przez całą rodzinę. Nagroda specjalna może być przyznana pod koniec miesiąca za wystarczająco dobre wywiązanie się z kontraktu w tym okrsie. To powinno być coś extra! ☺ np. zgoda na przenocowanie u kolegi, wyjazd na wymarzony koncert itp.
UWAGA: Uzyskaną przez dziecko nagrodę KONIECZNIE trzeba przyznać. Niedopuszczalne jest nieprzyznanie dziecku ustalonej nagrody z jakichkolwiek powodów.
5. Wyznacz REALNY poziom wykonania
Realny ≠ nie idealny. Na początek jeśli dziecko uczy się np. co wieczór myć zęby – nagroda pod koniec tygodnia może być przyznana, jeśli w 4 na 7 sytuacjach dziecko wywiąże się z obowiązku. Nagroda specjalna jeśli uda się to w 17 na 31 dni. Poprzeczkę stawiamy na tule nisko, by dziecko miało możliwość osiągnięcia sukcesu, ale na tyle wysoko by nie było to banalnie proste.
UWAGA: Sam/a najlepiej znasz swoje dziecko i jego możliwości. Początkowa zmiana nie musi być duża, ale zauważalna dla dziecka i dla Ciebie.
6. Angażuj dziecko na każdym etapie powstawania kontraktu
Młodsze dzieci zachęć do ozdobienia tablicy na żetony, lub/i stworzenia własnych żetonów. „Spisz” z nim też kontrakt i powieś w widocznym miejscu (dziecko może narysować to, nad czym pracujecie np. scenę mycia zębów). Koniecznie podpiszcie kontrakt – np. odciskiem palca lub rączki.
Starsze dzieci /nastolatki zachęć do samodzielnego spisania kontraktu. Nadaj mu wartość poprzez jego wspólne podpisanie. Być może nie będą chciały tworzyć żetonów (zapytaj), ani wieszać je w widocznym miejscu na ścianie (ustal). W każdym wypadku warto jednak prowadzić zeszyt w którym odnotujecie ich uzyskanie.
Przede wszystkim rozmawiaj i twórz kontrakt wspólnie z dzieckiem.
7. Daj dziecku i sobie czas
By ocenić skuteczność kontraltu musi minąć około 4/8 tygodni. Nie zniechęcaj się jeśli efekty nie będą od razu widoczne. Czasem wystarczy poczekać, czasem wystarczy jakaś drobna zmiana w ustaleniach, doszlifowanie kontraktu. Jeśli to trudne warto umówić się na konsultację z psychologiem_psycholożką dziecięcą_cym i wsparcie pomoc.
I co najważniejsze:
Kontrakt naprawdę działa! Przekonało mnie o tym doświadczenie wielu rodziców z którymi pracowałam w gabinecie. Powodzenia!
Skomentuj