Czosnek to nie tylko naturalny antybiotyk, ale również bogate źródło innych właściwości zdrowotnych. Jakich? Przeczytaj fragment książki “Super żywność, czyli super foods po polsku” autorstwa Małgorzaty Różańskiej
Któż z nas nie zna czosnku? Dla wielu, również dla mnie, jest on niezbędną przyprawą w kuchni. Nie wyobrażam sobie bez niego gotowania. Nie ma chyba kuchni na świecie, w której nie używa się tej rośliny… Dla mnie to król wszystkich przypraw, lubię jego zapach w potrawach. Oliwa pachnąca czosnkiem przywołuje mi zawsze miłe wspomnienia związane z pysznym posiłkiem. Jednocześnie zdaję sobie sprawę, że jest spore grono osób, którzy dania przyrządzonego z jego udziałem nie wezmą do ust. Winowajcą tego są rozmaite związki siarki, które nadają mu ostry smak i zapach. Jednakże dzięki tym właśnie związkom czosnek zyskuje superwłaściwości. One są powodem, dla którego wybrałam czosnek na superbohatera mojej książki.
Czosnek należy do rodzaju Allium, który obejmuje również szczypiorek, cebulę i por. Czosnek zawiera prowitaminę A, witaminę B1, B6 i C oraz mnóstwo minerałów: wapń, miedź, mangan, fosfor, selen i cynk. Kupując czosnek, zwróć uwagę na to, by cebulka była twarda i nie wyschnięta, by ząbki czosnku ciasno przylegały do siebie. Powąchaj czosnek – jeśli jest w całości pokryty skórką tj. nie ma mechanicznych uszkodzeń to powinien być pozbawiony zapachu. Jeśli pachnie intensywnie, to znaczy, że prawdopodobnie jest importowany, aromatyzowany lub któryś z ząbków jest uszkodzony. W domu przechowuj go jako cebulkę, w chłodnym i najlepiej ciemnym miejscu – dłużej pozostanie świeży. Ostatnio na popularności zyskuje czarny czosnek, czyli sfermentowany. Jest on bardziej miękki i słodki – co wielu bardziej odpowiada niż smak surowej postaci. Jeśli posiadasz własny ogródek i uprawiasz warzywa, to być może zainteresuje Cię fakt, że czosnek jest naturalnym odstraszaczem owadów i innych szkodników. Z tego powodu warto uprawiać go w pobliżu innych roślin. Może wpływać także na intensywność smaku innych warzyw (np. pomidorów) i zapachu rosnących w pobliżu kwiatów (np. róż).
W swojej kuchni używam czosnek na rozmaite sposoby. Jest niezbędny, gdy przygotowuję dania kuchni włoskiej. Gdy robię sos do makaronu, musi znaleźć się w jego składzie. Gdy piekę pizzę, dodaję drobno pokrojony wprost do drożdżowego ciasta oraz do pomidorowego sosu. Nawet gdy przygotowuję zupę warzywną, najpierw krótko podsmażam na oliwie lub maśle cienko pokrojony ząbek. Czosnek smażyć trzeba krótko, bo gdy zbrązowieje będzie gorzki i popsuje smak całej potrawy. Niezastąpiony jest także do przyrządzania marynat. Wtedy świeży czosnek najlepiej jest zmiażdżyć, na przykład w moździerzu, lub drobno posiekać, a następnie połączyć z olejem. Tak przygotowana marynata idealnie oddaje swoje właściwości, nadając charakterystyczny smak i zapach marynowanym produktom.
Czosnek świetnie sprawdzi się w przypadku pieczenia mięs czy ryb. Można upiec go też z warzywami. Często dodaję czosnek do pieczenia ziemniaków. Używam wtedy całych ząbków, jeszcze w łupinach. Tak przygotowany czosnek jest słodkawy w smaku. Jeśli więc przeszkadza Ci ostry smak świeżego czosnku, to jest to właśnie Twój sposób na wykorzystanie go w kuchni! Miąższ jest wtedy miękki i gotowy do smarowania. Możesz użyć go jako pasty do pieczywa – jest słodkawy, naprawdę pyszny!
No tak, ale jak wspomniałam na początku, nie każdy jest zwolennikiem stosowania i jedzenia czosnku. Powód? Oczywiście charakterystyczny ostry smak i zapach. Nawet sproszkowany czosnek w tabletkach i drażetkach odpornych na sok żołądkowy nie przynosi pod względem zapachu żadnej poprawy. Niestety… Zjedzony czosnek zmienia zapach naszego potu i oddechu. W niektórych sytuacjach ma to też plusy! Może być na przykład zastosowany jako naturalny środek odstraszający owady, gdy wyjeżdżasz na Mazury lub pod namiot! Wystarczy go jeść podczas pobytu! Nasz oddech może być wtedy jednak nieprzyjemny dla innych osób. Istnieją pogłoski, że pozbyć się jego zapachu można przez zjedzenie odpowiednio dużej ilości zieleniny, na przykład natki pietruszki i koperku. Według badaczy z Institute of Food Technologist lepszym sposobem na zneutralizowanie charakterystycznego zapachu czosnku będzie zjedzenie surowego jabłka lub sałaty. Produkty te zmniejszają stężenie lotnych związków o co najmniej 50% po 30 minutach od zjedzenia. Inne badanie przeprowadzone przez tę samą instytucję dowiodło, że w zwalczaniu czosnkowego oddechu sprawdza się też popijanie przyprawy mlekiem. Jeśli więc i Ty nie jesteś zwolennikiem czosnku ze względu na jego charakterystyczny zapach, wypróbuj te sposoby. Być może dzięki temu pokonasz swoje opory. A naprawdę warto, bo ma wiele niezwykłych właściwości zdrowotnych.
Na początek trochę historii. Czosnek należy do najstarszych roślin uprawnych. Wiadomości o jego stosowaniu sięgają nawet 3000 lat p.n.e. W Egipcie podawano go robotnikom zatrudnionym przy budowie piramidy, prawdopodobnie przede wszystkim w celu ochrony przewodu pokarmowego przed infekcjami. Na lecznicze właściwości czosnku zwrócił uwagę Hipokrates, który zalecał stosować go jako środek moczopędny, stymulujący czynności przewodu pokarmowego i pomocny w schorzeniach układu oddechowego. Czy zdarzało Ci się przykładać ząbek czosnku do bąbla po użądleniu osy? No właśnie! Już rzymski lekarz Claudius Galen uważał czosnek za lek, który powinien być wykorzystywany w ukąszeniach i ukłuciach przez owady. Zalecał robić z niego okłady i przykładać na ropiejące rany. W średniowiecznych pismach można znaleźć zapiski, w których czosnek zalecano jako środek o właściwościach dezynfekujących, przeciwpasożytniczych i przeciwbakteryjnych. Przez całe średniowiecze i później, aż do wynalezienia pierwszej szczepionki, roślinę tę wykorzystywano jako podstawową metodę walki z chorobami bakteryjnymi. W okresach epidemii noszono nawet główki czosnku jako amulety chroniące przed zakażeniem. Siła lecznicza, którą przypisuje się tej małej cebulce jest ogromna. Według legend leczy ona większość chorób. Ale czy tak jest w rzeczywistości? Okazuje się, że nie należy automatycznie odrzucać wszystkiego, co przyjęto w medycynie tradycyjnej. Czosnek znajduje się nawet na liście leków roślinnych, których skuteczność terapeutyczna według obecnego stanu wiedzy została, obok ośmiu innych surowców zielarskich, potwierdzona przez kontrolowane badania i dobrze udokumentowane doniesienia z lekarskich doświadczeń.
Czosnek — naturalny antybiotyk
Jedną z najbardziej znanych właściwości czosnku jest to, że zachowuje się on jak antybiotyk. Jest skuteczny zarówno wobec bakterii Gram-dodatnich, jak i Gram-ujemnych. Swoim działaniem obejmuje szczepy z rodzaju Escherichia, Salmonella, Klebsiella, Proteus, Staphyloccocus, Streptococcus, Bacillus i Clostridium. To bakterie, które są główną przyczyną zatruć pokarmowych. Doświadczenia wykazują też, że czosnek jest aktywny wobec bakterii Helicobacter pylori występującej w przewodzie pokarmowym człowieka, która jest główną przyczyną m.in. wrzodów żołądka. Być może leczenie wyciągiem z czosnku pozwoli na skuteczne leczenie zakażeń H. pylori bez konieczności stosowania antybiotyków. Kolejne badania i czas pokażą. Czosnek działa zabójczo także na prątki gruźlicy.
Badacze z Uniwersytetu Nauk Medycznych Ahvaz Jundishapur w Iranie badali, czy czosnek podawany osobom z oparzeniami może pomóc w zapobieganiu zakażeniom. Pacjenci leczący oparzenia są bardziej narażeni na infekcje, szczególnie bakteryjne, wywołane przez Pseudomonas aeruginosa. W badaniu wzięło udział 140 osób, które zostały podzielone na 3 grupy według wielkości oparzeń. W każdej z nich wyodrębniono grupę leczniczą i kontrolną. W grupie leczniczej uczestnicy badania otrzymywali codziennie jogurt z dwoma ząbkami czosnku. Pacjenci z grupy kontrolnej otrzymywali sam jogurt. Okazało się, że u osób ze średnimi oparzeniami włączenie czosnku do diety przyniosło zadowalający efekt: zakażenie wdarło się do ran u znacznie mniejszej liczby badanych.
Czosnek w profilaktyce chorób jamy ustnej? Tak! Choć stosowanie ostro pachnących płukanek po to, by pozbyć się brzydkiego zapachu z ust, wydaje się kontrowersyjne, to ma swoje uzasadnienie. Wyniki doświadczeń pokazują, że stosowanie płukanek z wyciągami z czosnku skutecznie blokuje patogenne bakterie występujące w ślinie, szczególnie paciorkowce z gatunku Streotococcus mutans. Zdaniem badaczy wyciągi z czosnku mogą być wykorzystywane w terapii zakażeń jamy ustnej, ponieważ wykazują wysoką aktywność zabójczą wobec najważniejszych drobnoustrojów powodujących choroby przyzębia.
Skomentuj