Odleżyna, czy też inaczej owrzodzenie odleżynowe, jest miejscowym uszkodzeniem skóry i/lub tkanki podskórnej nad wystającym elementem kostnym powstałym na skutek ucisku lub ucisku połączonego ze ścieraniem. W wyniku ucisku zmienia się ukrwienie tkanek, co doprowadza do ich obumierania. Odleżyny tworzą się zwykle w miejscach, gdzie jest mało tkanki tłuszczowej i warstwa między skórą a kością jest cienka. Początkowe objawy niedokrwienia wyglądają niepozornie, ale są pierwszym i najważniejszym sygnałem, że należy zacząć działać, aby uniknąć ich rozwoju.
Trzeba działać razem
„Kiedy pojawiają się pierwsze odleżyny to tutaj należy jak najszybciej wdrożyć działania profilaktyczne. Ważne jest odciążenie miejsca zmienionego chorobowo. Jeżeli mamy do czynienia z pacjentem unieruchomionym konieczna jest zmiana pozycji co półtorej do dwóch godzin. Jeśli pacjent może sam wykonywać pewne czynności istotne jest jak najszybsze jego uruchomienie. Ważna jest również pielęgnacja odpowiednimi preparatami do skóry wrażliwej. Skóra powinna być zawsze sucha i czysta, natłuszczona odpowiednimi preparatami do skóry narażonej na odleżyny. Do pacjenta z odleżynami należy podejść holistycznie. W procesie leczenia odleżyn powinien brać udział cały zespół zarówno lekarz, pielęgniarka jak również: psycholog. terapeuta oraz dietetyk. Ważna jest również rola opiekuna i samego pacjenta. Wszystkie te czynniki takie jak odżywanie, ruch, usprawnianie i odpowiednia pielęgnacja muszą zadziałać łącznie, żeby rana została wygojona. Niemniej jednak wymaga to ogromnej determinacji całego interdyscyplinarnego zespołu” – podkreśla pielęgniarka Katarzyna Calik.
Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że mogą znajdować się w grupie ryzyka. Szczególnie narażone na problem odleżyn są osoby, które:
– pozostają w łóżku z powodu choroby lub po urazie,
– mają porażenia dwu lub czterokończynowe,
– są po operacji, która trwała ponad 2 godziny,
– korzystają z wózka inwalidzkiego lub siedzą w jednej pozycji przez dłuższy czas (np. fotel u osoby ciężko chorej, osłabionej).
Od czego zacząć?
Po rozpoznaniu początkowej fazy rozwoju odleżyny należy wprowadzić metody zapobiegania, które skutecznie zatrzymają ich postęp. Przede wszystkim należy odciążyć miejsce tworzenia się odleżyny. Pacjentów zachęca się do regularnej zmiany pozycji (w miarę możliwości zdrowotnych) lub konieczne jest wykonywanie tego przez osoby opiekujące się nimi. Ważne jest także stosowanie specjalistycznych materacy przeciwodleżynowych, różnego rodzaju poduszek i wałków do stabilizacji pozycji, łóżka z możliwością rotacji, podnośników, mat poślizgowych ułatwiających pielęgnację. Istotna jest dokładna pielęgnacja skóry: delikatne oczyszczanie, nawilżanie oraz stosowanie odpowiednich kremów jako ochrony przed powstaniem stanu zapalnego. Pamiętajmy, by były dobrane do wieku pacjenta. Częstym błędem jest stosowanie u osób starszych środków do pielęgnacji skóry przeznaczonych dla niemowląt.
Dieta i opatrunki
Istnieją badania naukowe sugerujące związek złego odżywienia pacjenta z ryzykiem rozwoju odleżyn. Dieta pacjenta narażonego na powstanie odleżyn lub już mającego odleżynę powinna być wysokoenergetyczna oraz bogata w białko. Nie powinno zabraknąć w niej składników odżywczych takich jak: arginina, cynk i witamina C. Po uzgodnieniu ze specjalistą można te składniki suplementować. Aby skutecznie pomagać chorym, którzy znajdują się w pozycji leżącej od dłuższego czasu, nie wolno zapominać o stałym monitorowaniu stanu ich skóry. Warto również zasięgać rady pielęgniarek i pielęgniarzy. Jeśli odleżyna się już pojawiła, należy skonsultować się z lekarzem, który dobierze odpowiednie do stanu rany opatrunki specjalistyczne i przeszkoli opiekuna w zakresie ich zmiany. W aptekach dostępne są opatrunki stosowane zarówno w zapobieganiu, jak i leczeniu odleżyn. Większość z nich jest refundowana.
Potrzebna jest wiedza
Co ważne, w Internecie można znaleźć rzetelne informacje na temat odleżyn. Warto do nich sięgnąć, jeżeli opiekujemy się chorym. Polecaną bazą wiedzy jest strona www.mojarana.pl prowadzona przez firmę ConvaTec, lidera edukacji w zakresie ran przewlekłych.
Choć coraz więcej lekarzy i pielęgniarek uzupełnia swoją wiedzę na temat zapobiegania i leczenia odleżyn, wciąż brakuje powszechnego programu wsparcia. Na naszym rynku dostępne są produkty medyczne do profilaktyki i leczenia odleżyn, z których mogliby korzystać pacjenci. Dziwne jest to, że nadal część szpitali i ośrodków opiekuńczych z nich nie korzysta.
„Odleżyny są groźnym powikłaniem wielu chorób, a dziś można je skutecznie i bezpiecznie leczyć. Potrzebna jest do tego wiedza, którą staramy się szerzyć np. zalecenia profilaktyki i leczenia odleżyn opracowane przez PTLR oraz nowoczesne produkty medyczne, które powinny zapewnić wszystkie szpitale.” – podsumowuje prof. Maria T. Szewczyk.
Skomentuj