Na czym polega dieta lekkostrawna?

Założeniem diety jest dostarczenie wszystkich składników odżywczych i energii, jak w przypadku żywienia podstawowego. Eliminuje się natomiast produkty ciężkostrawne, wzdymające, bogate w błonnik pokarmowy, obfitujące w tłuszcz oraz ostre przyprawy. Taka modyfikacja ma na celu odciążenie układu pokarmowego przez wykorzystanie produktów ulegających łatwemu trawieniu oraz zastosowanie odpowiedniej obróbki kulinarnej.

Dieta lekkostrawna – zalecenia

Główne zalecenia diety to:

• Spożywaj od 4 do 6 niewielkich objętościowo posiłków o stałych porach. Kieruj się zasadą regularnych odstępów między posiłkami, co 2–3 godziny.

• Ostatni posiłek spożywaj najpóźniej 2–3 godziny przed snem i w tym czasie nie podjadaj nawet niewielkich przekąsek.

• Spożywane posiłki powinny mieć umiarkowaną temperaturę, aby nie podrażniać termicznie przełyku ani ścian żołądka.

• Skup się na jedzeniu – nie jedz przed ekranem (monitora, telewizora, telefonu), to pozwoli na dokładne przeżuwanie kęsów jedzenia.

• Ogranicz spożycie potraw, które powodują nasilenie dolegliwości – według indywidualnej tolerancji.

Osobom z nadmierną masą ciała zaleca się jej normalizację poprzez wprowadzenie dodatkowo diety o obniżonej kaloryczności oraz, w miarę możliwości, zwiększenie aktywności fizycznej.

Zaleca się także zaprzestanie palenia tytoniu i spożywania alkoholu, zrezygnowanie z żucia gum oraz unikanie sytuacji stresowych. Osobom cierpiącym na chorobę refluksową przełyku dodatkowo zaleca się spanie w pozycji z wyżej uniesioną głową, np. na dwóch poduszkach lub uniesionym wezgłowiem łóżka.

Dieta lekkostrawna – co jeść?

Ilość błonnika w diecie zbliżona jest ilością do zalecanej w diecie osób zdrowych – ok. 25–30 g dziennie, jednak zaleca się, aby dominowała frakcja rozpuszczalna błonnika. Dopuszczalne są zatem dojrzałe owoce, delikatne warzywa, pieczywo pszenne i graham, a także pszenno-żytnie. W zależności od indywidualnej tolerancji chorego dozwolone są także soki owocowe i warzywne, niewielkie ilości strączków w formie przetartej lub fermentowanej (tofu). Możliwe jest także wprowadzenie do diety ryb tłustych, bogatych w kwasy tłuszczowe omega-3, takich jak łosoś czy makrela.

Błonnik

Ponieważ pełnowartościowe białko wiąże nadmiar kwasu solnego, dieta zakłada spożywanie białka z produktów pochodzenia zwierzęcego, głównie z mleka i produktów mlecznych, jaj i mięsa. Przede wszystkim dlatego, że głównym źródłem białka roślinnego są strączki, które zawierają także dużo błonnika, a ten powinien być w diecie ograniczany. Niemniej wszystko zależy od stanu chorego i jego tolerancji poszczególnych produktów. Osoby na diecie wegetariańskiej z powodzeniem pokryją zapotrzebowanie na białko z produktów mlecznych – serów twarogowych, jogurtów i jaj.

Tłuszcze

Tłuszcze w diecie powinny być również lekkostrawne. Lepiej, aby były to tłuszcze roślinne, które dodatkowo zmniejszają poziom cholesterolu i zawierają korzystny stosunek kwasów omega-3 do omega-6. Olej rzepakowy, lniany i oliwa z oliwek to zawsze będzie dobry wybór. Tłuszcze zwierzęce, szczególnie spożywane w nadmiarze, wykazują działanie prozapalne. Przede wszystkim jednak tłuszcze te powinny być dodawane do potraw, najlepiej na talerzu, na zimno. Smażenie, szczególnie w dużej ilości tłuszczu, zmniejsza strawność potraw i powoduje ich dłuższe zaleganie w żołądku.

Jajka

Jajka, aby były lekko strawne, powinny być gotowane na miękko, w lekkiej jajecznicy lub podawane w formie omletu. Długie gotowanie jajka sprawia, że jest ciężej strawne, a jego wartość odżywcza nawet o połowę niższa. Zdecydowanie lepiej, aby jajko było ugotowane na półtwardo niż na twardo.

Mięso

Mięso, wędliny oraz ryby dozwolone są jedynie chude. Zabronione natomiast są mięsa i wędliny tłuste, konserwowe oraz wędzone. W przypadku refluksu ryby tłuste bywają dobrze tolerowane i wtedy nie muszą być wyłączone z diety. Wędzone mogą nasilać objawy choroby.
Najlepszą obróbką kulinarną jest gotowanie na parze lub w wodzie. Należy unikać potraw smażonych. Tłuszcz lepiej dodawać do gotowych potraw niż używać do smażenia czy obsmażania. Zupy i sosy można zabielać śmietaną, a nawet mąką, ale bez zasmażki. Dozwolone są słabe buliony i wywary. Należy wyeliminować mocne wywary z kości, mięsa, grzybów lub warzyw, potrawy pikantne, kwaśne, słone, tłuste oraz z dużą ilością sosu, potrawy smażone i pieczone w tradycyjny sposób.
Produkcję soku żołądkowego wzmaga także przeżuwanie pokarmów. Osobom, które zgłaszają duże dolegliwości, zaleca się dietę papkowatą, ale nie płynną. W takiej diecie dominować powinny rozgotowane kasze, ryż, purée z warzyw, kleiki, kisiele, budynie.

Artykuł powstał z fragmentów książki Justyny Pardyki Ból trawienia. Dieta w chorobach przewodu pokarmowego