Pyłek kwiatowy – dlaczego warto go stosować, by wzmocnić organizm?

Fragment książki “Super żywność, czyli super foods po polsku” autorstwa Małgorzaty Różańskiej

Jeśli szukasz produktu, który zwiększy siły obronne Twojego organizmu, to właśnie go znalazłeś. Jest nim pyłek kwiatowy, inaczej nazywany pyłkiem pszczelim, ponieważ zbierany jest przez pszczoły z kwiatów i drzew. Pszczoły mieszają go z niewielką ilością śliny lub nektaru i w postaci obnóży przenoszą do ula w koszyczkach znajdujących się na tylnej parze nóg (stąd jeszcze inna nazwa pyłku kwiatowego to obnóża pszczele). Co w nim takiego niezwykłego? Dlaczego znalazł się na mojej liście polskiej superżywności? Za chwilkę poznasz niesamowity produkt, dzięki któremu możesz zwiększyć swoją sprawność fizyczną i psychiczną oraz poprawić odporność immunologiczną organizmu. Pyłek pszczeli pomocny jest również w profilaktyce i leczeniu chorób układu krążenia i niedokrwistości z powodu niedoboru żelaza. W ziarnach pszczelego pyłku kwiatowego stwierdzono ponad 250 substancji! Jakich? Białek, aminokwasów, lipidów i kwasów tłuszczowych, cukrów, związków fenolowych, witamin i minerałów. Ale ze względu na to, że pyłek zbierany jest przez pszczoły, a nie przez człowieka, i pochodzi z różnych roślin, jest bardzo zróżnicowanym produktem. Na jego skład wpływa także pora roku: zawartość poszczególnych związków będzie inna w pyłku kwiatowym zebranym przez pszczoły wiosną, a inna latem. Oczywiście wpływ na to ma także roślina, z jakiej pyłek jest zebrany. Poza tym różny jest też skład pyłku pochodzącego nawet od tych samych roślin, ale rosnących w różnych strefach klimatycznych.

Białko i aminokwasy

Zawartość białka w pyłku kwiatowym jest bardzo różna. Uzależnione jest to głównie od tego, z jakiej rośliny jest zebrany. I tak na przykład w pyłku pochodzącym z rzepaku i orzecha laskowego stwierdzono obecność ponad 50% białka, a w pyłku z kukurydzy i sosny już znacznie mniej, bo 14%. Także ogólna zawartość aminokwasów (cegiełek, z jakich zbudowane jest białko) – zarówno pochodzących z białka, jak i wolnych – jest różna. Naukowcy zajmujący się badaniem składu pyłku stwierdzają, że we wszystkich wziętych do badań próbkach pyłku zawsze powtarza się 18 aminokwasów. Wszystkie to aminokwasy egzogenne, to znaczy takie, których organizm nie jest w stanie sam wyprodukować, więc muszą być dostarczone z pożywieniem. I tak pyłek kwiatowy zawiera wszystkie aminokwasy, które są potrzebne do budowy ludzkiego białka. Są to fenyloalanina, izoleucyna, leucyna, lizyna, metionina,

treonina, tryptofan i walina. Poza tym w pyłku znajdują się także aminokwasy określane względnie egzogennymi – arginina i histydyna.

Tłuszcze

Z zawartością tłuszczów w pyłku pszczelim jest podobnie jak z białkiem. Zależnie od tego, z jakiej rośliny pszczoły pyłek zbiorą, różna będzie w nim zawartość tłuszczu. Najwięcej lipidów znajduje się w pyłku z mniszka i czarnej gorczycy. Z kolei bardzo niewielkie ilości tłuszczu są w pyłku kukurydzianym i z orzecha laskowego. W pyłku kwiatowym znajdują się zarówno kwasy tłuszczowe nasycone (kwas mirystynowy, kwas stearynowy i kwas palmitynowy), jak i nienasycone, reprezentowane głównie przez kwas oleinowy, linolowy i alfa-linolenowy. Choć zawartość procentowa kwasów tłuszczowych w pyłku bardzo się różni, to jednak dominuje kwas alfa-linolenowy (ALA), który należy do cennej dla zdrowia grupy wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3. Z badań wynika, że dominuje on nawet w ponad 60% całkowitej puli kwasów tłuszczowych zawartych w pyłku kwiatowym. Innym występującym w dużych ilościach kwasem tłuszczowym jest kwas linolowy. Te dwa kwasy tłuszczowe określane są mianem niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych i muszą być dostarczone do organizmu wraz z dietą, bo nasz organizm nie jest w stanie ich sam wytworzyć. Zapewniają one prawidłową budowę i funkcjonowanie błon komórkowych, zapobiegają zakrzepom krwi w naczyniach, mają działanie przeciwzapalne, obniżają stężenie cholesterolu we krwi.

Lecytyna

W pyłku kwiatowym występują także fosfolipidy, do których należy lecytyna. Pełni ona wiele ważnych funkcji w organizmie: pobudza układ nerwowy, pozytywnie wpływa na koncentrację i poprawia pamięć. Lecytyna chroni również wątrobę: hamuje odkładanie tłuszczów w hepatocytach (komórkach wątroby), a tym samym przeciwdziała rozwojowi miażdżycy.

Fitosterole

W pyłku pszczelim są obecne sterole roślinne. Kojarzycie je może z rozdziału o orzechu włoskim. Sterole roślinne, inaczej fitosterole, to związki, które budową przypominają cholesterol, dzięki czemu blokują jego przyswajanie w jelicie. Tym samym wpływają na obniżenie stężenia cholesterolu we krwi.

Cukry

I tu zawartość tych związków w pyłku kwiatowym zależy od tego, z jakiej rośliny pyłek jest zebrany. W pyłku sosnowym oceniono zawartość cukrów na ponad 30%, ale już w pyłku makowym jest go tylko około 12%.
Związki fenolowe W pyłku kwiatowym znajdują się związki fenolowe, które m.in. wzmacniają naczynia włosowate oraz mają działanie przeciwzapalne i przeciwmiażdżycowe, ochraniające przed promieniowaniem jonizującym i przeciwnowotworowe (więcej o nich pisałam np. w rozdziale o aronii). W pyłku pszczelim są również flawonoidy. Występują one też w innych produktach pszczelarskich: propolisie i miodzie, ale to właśnie w pyłku kwiatowym znajduje się ich najwięcej. Flawonoidy mają znaczenie w eliminowaniu szkodliwych metali ciężkich z organizmu. Jest to szczególnie ważne w przypadku dzieci pochodzących z rejonów o wysokim uprzemysłowieniu. Do flawonoidów obecnych w pyłku pszczelim zalicza się kemferol. Na tych związkach fenolowych skład pyłku się nie kończy, bo stwierdzono w nim także obecność kwasów fenolowych (głównie kwasu chlorogenowego oraz p-kumarowego i ferulowego). Zawiera również związki triterpenowe, takie jak kwas ursolowy i oleanolowy. W organizmie człowieka pełnią one ważne funkcje: podwyższają odporność, uszczelniają naczynia włosowate oraz mają działanie przeciwnowotworowe.

Witaminy i biopierwiastki

W pyłku kwiatowym są witaminy zarówno rozpuszczalne w wodzie: witaminy z grupy B, witamina C, PP, jak i w tłuszczach: głównie witamina A w postaci beta-karotenu oraz witaminy D i E. Obok prowitaminy A w pyłku znajdziemy też inne karotenoidy: luteinę i zeaksantynę, których działanie poznałeś w rozdziale o jarmużu (str. 97). Obok witamin pyłek dostarcza też wielu pierwiastków. W największych ilościach są to: fosfor, potas, wapń, magnez, sód, żelazo, mangan, cynk, miedź, nikiel i kobalt.

Sam widzisz, że skład pyłku kwiatowego jest imponujący! Choć procentowa zawartość wymienionych składników może być różna (zależnie od rośliny, z jakiej pyłek zbiorą pszczoły, czy od pory roku), to jego skład odznacza się dużym działaniem biologicznym. A to sprawia, że ma niesamowity wpływ na nasz organizm.

WSPARCIE DLA UKŁADU IMMUNOLOGICZNEGO

Naukowcy stosowali preparat otrzymany z pyłku kwiatowego do zabezpieczania poborowych przed zakażeniem górnych dróg oddechowych. Podawali oni zapobiegawczo 775 poborowym przez 14 dni preparat z pyłku kwiatowego pod nazwą Cernilton (zawierający w 1 tabletce 60 mg wodnego wyciągu i 3 mg etanolowego wyciągu z obnóża pszczelego). Okazało się, że tylko 35% poborowych zachorowało na różnego rodzaju zakażenia górnych dróg oddechowych (przeziębienie). Natomiast wszyscy poborowi, którzy nie otrzymywali pyłku kwiatowego, w mniejszym lub większym stopniu ulegali chorobie przeziębieniowej. Z literatury wynika, że pyłek pszczeli lub jego ekstrakty wzmacniają odporność człowieka i można go wykorzystać w zapobieganiu zakażeniom dróg oddechowych. Kiedy na świat przyszła moja córka, zaczęłam bardziej interesować się produktami, które w sposób naturalny wzmacniają odporność organizmu. Takim produktem jest pyłek pszczeli. Podczas Konferencji Polskiego Towarzystwa Dietetyki w Łodzi, w której uczestniczyłam, prof. Bogdan Kędzia z Instytutu Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w Poznaniu przedstawił wykład na temat właściwości odżywczych i leczniczych produktów pszczelich. Za dawkę bezpieczną i skuteczną przy uzupełnianiu diety dziecka uznał ilość 7–15 g (1–2 łyżeczki od herbaty) pyłku kwiatowego dziennie. Przed podaniem należy go dokładnie rozdrobnić i dodać do ciepłego płynu lub wymieszać z miodem, twarogiem lub jogurtem w stosunku 1:2–1:4. Mojej córce podaję pyłek wymieszany z miodem, który uwielbia. Pyłek kwiatowy przyjmuje się 3 razy dziennie przed jedzeniem. Dobrze jest robić takie kuracje wzmacniające organizm trwające 1–3 miesiące, nawet 2–3 razy w roku.